Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen

Palliatieve zorg in een evoluerend zorglandschap

We leven in een steeds verouderende bevolking die een verhoogde zorgnood met zich meebrengt. De cijfers voor Vlaanderen illustreren deze trend:

Begin 2016 was 1 op 5 van de Vlamingen 65 jaar of ouder (19,5%), dit aandeel ligt iets lager in de grootsteden Antwerpen (16,8%) en Gent (16,6%).
We registreren een stijgende levensverwachting, van 79,61 jaar bij mannen en 83,93 jaar bij vrouwen, met kanker als de grootste doodsoorzaak vanaf 50 jaar.
Eén derde van de volwassen bevolking in Vlaanderen lijdt aan een langdurige ziekte, aandoening of handicap.

(Rapport Vlaamse Regionale Indicatoren, Vlaamse Overheid, VRIND 2016).

De verhoogde zorgnood weerspiegelt zich in de stijgende vraag naar tegemoetkoming voor zorg aan het levenseinde in de thuissituatie, het palliatieve zorgforfait. Deze tegemoetkoming kan je enkel aanvragen indien je ook het palliatieve statuut hebt en wordt aangeboden door het RIZIV (Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering). Het is een maandelijkse vergoeding en kan maximum tweemaal (dus voor twee maanden) aangevraagd worden.

In 2015 werden er in België 25.115 zorgforfaits aangevraagd, waarvan 66% in Vlaanderen.
73% van het totaal aantal aanvragen waren eerste aanvragen. Dit wil zeggen dat bijna de helft van de aanvragers het forfait geen tweede keer aanvraagt.
Het aantal patiënten waarvoor een forfait werd aangevraagd is gestegen van 12.597 (in 2006) naar 18.255 (in 2015)

(Gestandaardiseerd verslag_sector 27 palliatieve zorgen, RIZIV)

Deze evolutie zorgt ook voor een stijgende zorgnood, waardoor er vraag ontstaat naar bijkomende plaatsen in woonzorgcentra en voldoende personeel in de thuiszorg. Maar ook de rol van de informele zorg (mantelzorg) wordt almaar belangrijker en voor vele mensen onmisbaar. Een onderzoek van de UCL illustreert dit:

Mantelzorgers zijn gemiddeld 4,2 uur per dag bezig met zorg.
15% van de personen met een ernstige beperking krijgt helemaal geen verpleeg – of gezinshulp, wat betekent dat de mantelzorger er alleen voor staat.
De druk op niet-inwonende mantelzorgers is zeer groot. 60% is actief op de arbeidsmarkt. Slechts 8% gaat minder werken in functie van de zorg. 28% blijkt bovendien zorg te geven aan meerdere personen.
Ook op de 70-plussers is de druk groot. Zij maken iets meer dan de helft uit van alle mantelzorgers. Zij lopen het risico op gezondheidsproblemen en isolement

(Rapport Koning Boudewijnstichting, onderzoek van de UCL, 2016)